2. Opstaan tegen grenzen - Met Roos Ykema
In deze aflevering vertelt Roos Ykema, directeur van MiGreat, hoe zij in verzet kwam bij de deportatie van een Syrische vluchteling.
Het werk van MiGreat steunen? Je vindt de mogelijkheden op https://migreat.org/nl/doe-mee
Kijktip: De film Green Border over vluchtelingen op de grens tussen Belarus en Polen (op het moment van publiceren nog te zien via Picl).
Leestip: Exit West door Mohsin Hamid, een roman over migratie met een welkome dosis magisch realisme.
Migreat deelde onlangs zelf ook nog luistertips op hun Instagram-pagina, @migreatnl. En als je daar dan toch naartoe gaat, volg je 'Wie dan wel?' dan ook? (@wiedanwelpodcast)
Illustratie door Lakku Platz. Muziek en geluidseffecten via Pixabay.
Transcript
Mijn wekker gaat af. Tijd om op te staan. We komen steeds dichter bij de kortste dag van het jaar.
Emma:En het voelt voor mij steeds onnatuurlijker om mijn bed uit te komen op de tijden die ik door de week heb ingepland.
Emma:Het is koud buiten, en donker. Eigenlijk vind ik dat ik pas onder mijn warme dekens vandaan zou hoeven komen als er buiten een uitnodigend zonnetje schijnt.
Emma:Zo heeft moeder natuur dit toch nooit bedoeld, denk ik.
Emma:Maar wacht, deze podcast ging juist over dingen niet doen zoals ze bedoeld waren.
Emma:Want soms moet je de bestaande scripts juist doorbreken en precies datgene doen dat niet verwacht werd.
Emma:Dit is Wie dan wel? Een podcast over mensen die met hun concrete acties de status quo uitdagen.
Emma:Vandaag: opstaan tegen grenzen.
Roos:Ja, de vlucht was van Bulgaria Airways en ik denk dat het meeste mensen uit Bulgarije kwamen en
Roos:misschien in Nederland waren geweest voor vakantie of hier werkten, maar dus terug gingen op familiebezoek of zoiets.
Roos:Wij wisten, of wij vermoedden natuurlijk al, dat Joost op deze vlucht zou zitten. Dus bij
Roos:de gate zaten we al naast het raam en toen konden we al een donker busje zien waar marechaussee in
Roos:uniformen uit dat busje kwamen en iemand eruit haalde en in het vliegtuig zette.
Emma:Dit is Roos Ykema, de hoofdpersoon van deze aflevering. En zoals zij al vermoedde
Emma:was het inderdaad Joost die door de Marachaussee als allereerste naar het vliegtuig van Bulgaria Airways gebracht werd,
Emma:op een maandagmiddag in mei. En eh, Joost, dat is trouwens een pseudoniem.
Roos:Joost, zo noemen we hem steeds. Een Syrische man die teruggestuurd zou worden naar Bulgarije. Waar hij al in detentie gezet was.
Roos:Omdat mensen op de vlucht aan de Europese grenzen vaak mishandeld, gemarteld. En in mensonterende omstandigheden in detentie of kampen geplaatst worden.
Roos:En hij wilde absoluut niet terug. En toen ben ik samen met iemand meegegaan op die vlucht…
Roos:en heb ik geprobeerd om de uitzetting tegen te houden.
Emma:Joost zou Nederland worden uitgezet vanwege een Europese afspraak...
Emma:de Dublin Verordening III, die in 2014 inging. Volgens die verordening is het eerste land in het Schengengebied...
Emma:waar autoriteiten de identiteit van een asielzoeker vaststellen...
Emma:ook verantwoordelijk voor het behandelen van diens asielaanvraag.
Emma:Dit zou bedoeld zijn om te voorkomen dat één persoon in meerdere landen tegelijk asielprocedures
Emma:heeft lopen. Maar het zorgt ook voor een onevenredige verdeling van verantwoordelijkheid tussen landen die
Emma:aan de buitengrenzen van de Schengenzone liggen en landen zoals Nederland, die omringd
Emma:zijn door andere Schengenlanden.
Roos:Ja, Joost had dus een Dublinclaim naar Bulgarije. Hij was vanuit Turkije de Europese Unie in Bulgarije
Roos:binnengekomen en is daar gedwongen om zijn vingerafdrukken te geven en asiel aan te vragen.
Roos: Roos:werd duidelijk dat hij een Dublinclaim had voor Bulgarije. En toen heeft de IND besloten om zijn asielprocedure niet in behandeling
Roos:te nemen en om hem terug te sturen naar Bulgarije. En dan neemt DT&V de zaak over en die heeft dus de
Roos:deportatie geregeld. En hij is toen een paar dagen voor vertrek is ie gearresteerd in de opvang waar hij woonde en in detentiecentrum Rotterdam geplaatst. En vanuit
Roos:daar is hij toen naar Schiphol gebracht voor de deportatie. Met een Dublinclaim, dus als je
Roos:terug moet naar een ander Europees land, dan is daar een deadline voor van een half jaar. En in
Roos:dat half jaar moeten er een heleboel procedures doorlopen worden. Dus vaak in de praktijk wordt de uitzetting echt pas in de laatste dagen voordat die deadline afloopt gedaan.
Roos:In het geval van Joost was het de dag voordat de deadline zou verstrijken.
Roos:Eigenlijk op het moment dat wij het vliegtuig binnenliepen hoorden we hem meteen al schreeuwen.
Roos:Dus ik zag eigenlijk iets van vijf mensen of zo bij de achterste bank staan.
Roos:Daar was ook cabinepersoneel bij. En ik zag ook zijn voeten al uitsteken.
Roos:Dus hij was neergedrukt op de stoelen op de achterste bank. En ik zag zijn voeten en ik zag tie wraps om zijn voeten heen gebonden.
Roos:En ik hoorde hem dus eigenlijk non-stop om hulp schreeuwen. Dus in mijn geval was het niet te missen dat er een deportatie aan de gang was.
Roos:De marechaussee was heel actief aan het legitimeren wat ze aan het doen waren.
Roos:Die ging toen ook aan mensen uitleggen van: hij wordt gedeporteerd. Hij heeft de kans gehad om vrijwillig terug te keren.
Roos:Dat heeft hij niet gedaan. De rechtbank heeft gezegd dat het veilig is voor hem in Bulgarije.
Roos:Het is voor uw veiligheid dat we hem vast hebben gebonden.
Emma:Ja, de marechaussee die uitlegt waarom de toepassing van geweld nodig is...
Emma:dat is natuurlijk een beetje een wc-eend verhaal. Maar Roos en haar medereiziger hoorden het rustig aan…
Emma:en wachtten hun moment af.
Roos:Ja, ik heb toen gewacht tot het moment dat de deuren dicht gingen van het vliegtuig…
Roos:en het vliegtuig begon te rijden zeg maar richting de vertrekbaan. Dat is ook vaak het moment dat zeg maar de veiligheidsinstructies gedaan worden. En dat
Roos:heb ik gedaan omdat op het moment dat de deuren dicht zijn alleen de piloot dus nog het gezag
Roos:heeft in het vliegtuig. Dus op dat moment kon de marechaussee niet zomaar dwangmiddelen tegen mij
Roos:gebruiken. We hadden van tevoren natuurlijk wel een beetje besproken wat we zouden doen. Het was
Roos:ook niet helemaal de bedoeling dat we zo ver uit elkaar zouden zitten. Maar het vliegtuig was helemaal volgeboekt. Dus er waren gewoon nog maar twee stoelen over.
Roos:Dus de andere persoon waar ik mee was, die was helemaal voorin het vliegtuig. En ik was vrij ver achterin. Dus ik zat ook veel dichter bij Joost.
Roos:Maar we waren gewoon nog aan het appen van... Nu? Nee, nog even wachten. Zullen we nu dan doen? Ja? Oké.
Roos:Oké, we gaan nu staan.
Emma:Het moment was daar. Roos en haar collega maakten hun stoelriemen los en stonden op.
Roos:Toen kwam natuurlijk meteen een stewardess naar mij toe. En die zei, je moet gaan zitten, we gaan vertrekken. En toen zei ik, nee, ik ga niet zitten.
Roos:Nou ja, toen ontstond er eigenlijk al heel snel heel veel chaos. Ik probeerde heel erg met andere passagiers te praten, dus te vertellen wat er aan de hand was.
Roos:Dat Joost verschrikkelijke dingen mee had gemaakt in Bulgarije. Dat hij graag hier bij zijn broers wilde zijn, die mogen wel allebei in Nederland blijven.
Roos:Dat het uiteraard heel slecht met hem ging, dat was vrij makkelijk, want iedereen kon dat horen.
Roos:Ja, en toen waren er dus, ja, de marechaussee probeerde eigenlijk heel goed met mij in te praten.
Roos:Dus eigenlijk met hetzelfde verhaal wat ze ook naar de andere passagiers hadden. Deze deportatie is heel erg legitiem.
Roos:De rechter heeft gezegd dat het goed is. Hij heeft de keuze gehad om vrijwillig terug te keren.
Roos:Er was ook een dokter aanwezig bij deze vlucht. En dat gebeurt wel vaker als er bijvoorbeeld iemand is die bepaalde medische problemen heeft.
Roos:Dat er een dokter is die extra goed in de gaten houdt of alles goed gaat met de persoon die gedeporteerd wordt.
Roos:Maar in dit geval ging die dokter ook heel erg actief helpen de deportatie mogelijk te maken.
Roos:Dus de dokter kwam mij ook vertellen dat alles prima met hem was, dat hij wel om hulp schreeuwde,
Roos:maar dat dat aanstellerij was eigenlijk min of meer.
Emma:Roos heeft ook opnames gemaakt van wat deze arts haar vertelde.
‘De dokter’:Je kunt gewoon gaan zitten, er is niks aan de hand. Die meneer gaat gewoon naar het buitenland, zodra we in de lucht zijn het over, want dan weten ze.. dit is het
‘De dokter’:eerste en enige moment wat ze nog kunnen verzetten.
Roos:Dat weet ik, daarom ben ik hier toch ook.
Emma:De rol die de arts hier op zich nam was best opmerkelijk. Zijn taak was enkel het
Emma:in de gaten houden van de gezondheidstoestand van Joost. Dus niet het helpen faciliteren van zijn uitzetting.
Roos:Maar dus eigenlijk zowel de marechaussee
Roos:als de dokter als het cabinepersoneel probeerde dat wij gewoon weer gingen zitten.
‘De dokter’:Luister, je maakt het alleen maar erger voor jezelf en ook voor hem. Hij gaat sowieso gaat 'ie vervoerd worden.
Roos:En wij probeerden uit te leggen waarom we tegen deze deportatie waren en we
Roos:probeerden het ook aan de andere passagiers uit te leggen. Sommige passagiers reageerden heel begripvol of hadden ook al wel wat kennis erover. Dus er waren mensen die zeiden tegen mij van oh
Roos:ik heb dat wel eens gehoord over die detentiecentra in Bulgarije en dat is echt verschrikkelijk en dat
Roos:kan echt niet en ik wil echt helpen En zeg maar die reactie.
Roos:En er waren ook best wel wat mensen die gewoon heel geïrriteerd waren. Dus ofwel eigenlijk gewoon ja ik wil mijn vlucht halen.
Roos:Of ik heb nog een overstap. En deze vertraging zorgt ervoor dat ik die straks mis. Tot echt heel racistische opmerkingen.
Roos:Van: hij moet maar terug naar zijn eigen land. En op een bepaald moment begon hij te roepen ya Allah, ya Allah.
Roos:Wat eigenlijk gewoon betekent oh my god. Maar je zag gewoon op mensen hun gezichten. Een soort van oh my god dit is een terrorist.
Roos:Terwijl hij degene was die op alle manieren vastgebonden werd. En zijn mond werd dichtgedrukt.
Roos:Er waren gewoon een paar mensen die werden wel echt heel boos op mij. En dat intimideerde ook weer een beetje de mensen die eigenlijk wel aan onze kant stonden.
Roos:Dus die mensen die eerst zeiden van oh ik ga ook meedoen. Die zeiden later van ja ik vind het toch te eng eigenlijk.
Roos:Hij schreeuwde ook van oxygen, oxygen de hele tijd.
Joost:Oxygen, oxygen, please! Oxygen!
Roos:Zijn mond werd de hele tijd dichtgedrukt en zijn neus ook omdat de marechaussee wilde dat hij stopte
Roos:met schreeuwen. En ja, dat is wel echt verschrikkelijk eigenlijk om iemand te horen schreeuwen
Roos:om lucht en om dan gewoon een vliegtuig vol met mensen te hebben die dat niet
Roos:interesseert en die hem echt met liefde hadden laten stikken. Zo voelde het wel echt op dat moment.
Emma:Op het moment zelf had Roos geen ruimte in haar hoofd om dit trieste besef tot zich te laten doordringen.
Roos:Ik had zoveel adrenaline en ik had gewoon heel erg van, ik heb maar één taak, zeg maar. Mijn taak is om te blijven staan en om te proberen om andere passagiers aan mijn kant te krijgen.
Roos:Maar ja, ik weet niet of dat lukt. Nou ja, dat lukt uiteindelijk dus niet. Maar in elk geval blijf ik staan, no matter what.
Roos:Dus ik voelde me wel heel machteloos op een bepaalde manier. Maar het was heel duidelijk wat ik moest doen.
Roos:Het was eigenlijk heel simpel. Het enige wat ik hoefde te doen was blijven staan. En dus al die argumenten van de marechaussee en van de dokter.
Roos:Van je moet echt gaan zitten. Ik dacht, dat ga ik gewoon nooit doen. Er is geen enkele manier waarop je mij daarvan kan overtuigen.
Roos:Dat ik ineens oké ben met deze deportatie. Dus ja, op dat moment bleef ik gewoon gaan. En bleef ik proberen mensen te overtuigen om er ook op te staan.
Roos:Al het andere was een beetje een blur.
Emma:Roos zei het net al. Op dit moment was het de piloot en niet de marechaussee die de touwtjes in handen had.
Emma:De piloot was hier ook in de positie om te zeggen dat hij de deportatie niet door zou laten gaan en dat Joost van het vliegtuig gehaald zou moeten worden.
Emma:In Duitsland is het bijvoorbeeld gangbaarder voor piloten om te weigeren aan deportatievluchten mee te werken.
Emma:Maar deze piloot bij Bulgaria Airways koos voor een andere route. Hij schakelde de autoriteiten in om Roos en haar medereiziger van de vlucht te laten halen.
Emma:Hij taxi'de weer terug naar de gate, waar meer marechaussee het vliegtuig in kwam om hun te arresteren.
Emma:In opnames van Roos is te horen dat sommige passagiers de autoriteiten vol lof ontvingen.
Emma:Er werd geapplaudiseerd en "bravo police" geroepen. Was dit dan hoe het ging aflopen? De status quo met geweld hersteld en over tot de orde van de dag?
Roos:Toen dachten wij eigenlijk dat alles verloren was. Dus ja, wij waren uit het vliegtuig en behalve ons was er niemand op gaan staan en Joost was nog aan boord.
Roos:Maar we zijn toen door de marechaussee het vliegveld uitgereden en toen zijn we ook weer vrijgelaten. Dat gebeurt trouwens niet altijd.
Roos:Sommige mensen worden wel een paar uur vastgezet en krijgen dan een boete. Maar bij ons was er geen enkele aanklacht.
Roos:En toen ben ik teruggegaan naar het panoramadak en toen zag ik dat het vliegtuig nog steeds aan de grond stond.
Roos:Met drie ambulances eromheen. En uiteindelijk, achteraf, hebben we gehoord dat Joost eigenlijk nog een uur nadat wij al het vliegtuig uitgezet waren is blijven schreeuwen om hulp.
Roos:Maar ook dat zijn mond dichtgedrukt bleef en dat hij uiteindelijk zo'n groot zuurstoftekort heeft gekregen dat hij flauw is gevallen.
Roos:En toen heeft de dokter dus besloten dat de deportatie wel stopgezet moest worden. Is hij van het vliegtuig gehaald en met de ambulance naar het ziekenhuis gebracht.
Roos:En daar is hij toen die avond uit ontslagen.
Emma:En de basis voor Joosts uitzetting, die Dublinclaim, zou dus de volgende dag verlopen.
Roos:Dus hij is toen de volgende dag vrijgelaten. Omdat de termijn voor uitzetting voorbij was.
Roos:En mocht weer naar Ter Apel om asiel aan te vragen. En hij is dus nu gewoon in de asielprocedure.
Roos:En vrij in Nederland. Maar de reden dat dat is gelukt is dus eigenlijk vooral door zijn eigen verzet.
Roos:En het feit dat wij een actie hebben gedaan heeft de vlucht vertraagd. Wat hem eigenlijk meer tijd heeft gegeven om die medische nood te veroorzaken en waardoor de marechaussee gedwongen werd om de deportatie stop te zetten.
Emma:Zoals Joost worden jaarlijks duizenden mensen door de autoriteiten het land uitgezet en als je zelf wel eens met het vliegtuig reist dan kun je daar zomaar getuige van worden.
Roos:Nederland heeft vorig jaar zo'n ik geloof 2-3000 mensen gedeporteerd dus tegen hun wil met dwang
Roos:uitgezet en vanuit het detentiecentrum worden mensen dan bijna altijd naar Schiphol gebracht en daar op een passagiersvlucht,
Roos:dus op een gewone vlucht waar ook mensen die op vakantie gaan opzitten, uitgezet naar de bestemming.
Emma:Twee- tot drieduizend mensen per jaar.. Twee- tot drieduizend kansen dus, om zelf ook in opstand
Emma:te komen. Ik vroeg Roos wat je kan doen als je als passagier zelf belandt op een vlucht waar iemand gedeporteerd wordt en hoe je dat eigenlijk überhaupt kan weten.
Roos:Ja, er zijn verschillende manieren waarop je kan weten dat er een deportatie plaatsvindt. De persoon die uitgezet wordt, krijgt altijd
Roos:minstens twee dagen van tevoren te horen op welke vlucht die specifiek uitgezet wordt. Dus de tijd en bijvoorbeeld of er eventueel
Roos:een tussenstop is, dat soort dingen. De advocaat heeft ook toegang tot die informatie. Dus het kan zijn dat
Roos:iemand daar, zeg maar, de noodbel dat die dat publiekelijk maakt
Roos:van: op die dag vindt er een deportatie plaats op die vlucht. Dan weet je natuurlijk van tevoren dat daar een deportatie plaatsvindt.
Roos:En misschien heb je al een ticket op die vlucht en kan je nadenken over of je daar in actie wil komen. Het kan natuurlijk ook zijn dat je jezelf eigenlijk toevallig op een deportatievlucht,
Roos:dat je daar toevallig terechtkomt.
Emma:Ja, en nu gaat Roos in één minuut de checklist 'zit ik op een deportatievlucht' met ons delen.
Emma:Start de timer!
Roos:Als je op een vlucht zit en je vraagt je af of er een deportatie plaatsvindt, dan kan je letten op de volgende dingen.
Roos:De deportatie is meestal helemaal in de laatste rijen van het vliegtuig. Of helemaal de voorste rijen van het vliegtuig.
Roos:En als het gaat om één persoon. Dan zijn er eigenlijk meestal twee politieagenten die ernaast zitten.
Roos:En dan zijn de rijen om de deportatie heen leeg. Om een beetje afstand te houden.
Roos:Voor het geval dat de politie bijvoorbeeld geweld gebruikt. De marechaussee is heel sneaky. Ze hebben niet hun uniform aan.
Roos:Ze hebben een net pak aan meestal. Waardoor je niet meteen ziet dat het marechaussee is. Ze hebben gewoon een normaal pak aan.
Roos:En het kan natuurlijk ook zijn dat degene die gedeporteerd wordt... gewoon rustig tussen hun in zit. Dus dan ziet het er misschien niet heel verdacht uit.
Roos:Dan zitten er gewoon drie mensen op de achterste rij. Ja, dat kan. Zeg maar. Maar het kan natuurlijk ook dat iemand zich wel echt verzet.
Roos:Dat iemand schreeuwt. Dat iemand inderdaad handboeien omheeft. Of zeg maar dat je echt kan zien dat er dwangmiddelen gebruikt zijn.
Roos:Dus ja, dat zijn dingen waar je op kan letten. Achterin of helemaal voorin zijn daar rijen leeg. En zitten daar dan mensen in pak.
Roos:En zit er iemand tussenin die zich misschien heel ongemakkelijk voelt.
Emma:En welke manieren zijn er dan om in zo'n situatie dwars te liggen?
Roos:Wat belangrijk is om te weten is dat eigenlijk de enige garantie dat een deportatie stopt
Roos:is als er medische nood is. Ik bedoel, als iemand een hartafval krijgt of whatever, dan moet hij natuurlijk gewoon
Roos:naar het ziekenhuis. Dan gaat de marechaussee niet de deportatie doorvoeren. Dat betekent natuurlijk dat veel mensen die gedeporteerd gaan worden, proberen om zichzelf geweld aan te doen,
Roos:zichzelf pijn te doen, om gewond te raken in het ziekenhuis te komen. We kennen verhalen van mensen die een zeepfles leeg
Roos:hebben gedronken. We hebben verhalen van mensen die een mesje hebben verstopt in hun mond. We hebben verhalen van mensen
Roos:die dus door hyperventileren de vlucht uitkomen. Heel veel mensen hebben zich op echt extreem, ook echt
Roos:gevaarlijke, maar ook echt heel creatieve manieren verzet tegen hun deportatie. En dat lukt soms. Er is nooit een garantie.
Roos:En zij vangen vaak klappen als ze zich verzetten, maar dat is wel, ja, dat is de prijs die ze dan willen betalen
Roos:voor de kans om weer vrij te komen. En dan de tweede optie, en die is een stuk minder, zeg maar, de tweede optie heb je eigenlijk veel minder kans op succes,
Roos:maar de tweede optie is dus dat passagiers aan jouw kant staan. En als er maar een heleboel passagiers aan jouw kant staan, dan is het natuurlijk heel ingewikkeld voor de marechaussee om de deportatie nog uit te voeren.
Roos:Dan kan het cabinepersoneel of de piloot beslissen van: ja, dit is zo chaotisch. Wij willen gewoon vertrekken en dat lukt niet zolang deze deportatie gaande is.
Roos:Dus we zetten de deportatie stop.
Emma:De organisatie van Roos, Migreat, zet zich op verschillende manieren in voor de rechten van migranten.
Roos:Ik ben directeur van Migreat en Migreat is een organisatie die strijdt voor het afschaffen van grenzen.
Roos:En voor eigenlijk volledige vrijheid en gelijkheid tussen migranten en niet-migranten.
Roos:Wij zien eigenlijk het hele migratiebeleid als een vorm van onderdrukking. Als een manier om groepen mensen te creëren met meer en minder rechten.
Roos:Want er is natuurlijk eigenlijk helemaal geen reden voor dat wij geen bom op ons hoofd krijgen. Maar iemand in Gaza wel.
Roos:Of dat er in het ene land geen zorg is en in het andere land wel.
Roos:Of dat het minimumloon in Ethiopië... ik geloof honderd keer lager is dan in Nederland. Dat is natuurlijk gewoon compleet onrechtvaardig. En dat maakt ook dat er heel veel mensen uitgebuit worden.
Roos:Dus dit systeem creëert eigenlijk uitbuiting. En wij denken dat ieder mens gelijk zou moeten zijn…
Roos:en vrij zou moeten zijn. Very radical, haha. En dat daarvoor het hele migratiebeleid afgeschaft moet worden.
Emma:Zo, kijk maar uit hoor. Ben jij al aan het radicaliseren door deze boodschap?
Roos:Dus zolang mensen gedwongen worden om in het globale zuiden te blijven en daarvoor een hongerloon moeten werken,
Roos:is elk verhaal over gelijkheid een beetje bullshit. Dat is alleen mogelijk als die grenzen weggaan en als mensen zelf kunnen beslissen waar ze werken en onder welke omstandigheden.
Emma:Roos verwacht dat er actie voor nodig is om naar zo'n situatie toe te werken. Want met beleefd vragen gaat het waarschijnlijk nooit lukken.
Roos:Het bestaansrecht van Nederlanders wordt nooit bevraagd. Dus welke misdaad ik ook pleeg, ik blijf altijd Nederlander, ik word nooit uitgezet.
Roos:Maar iemand die hier van buitenaf komt, die hier een plek op komt eisen eigenlijk,
Roos:die zegt, ja, dat is leuk dat jullie fucking rijk zijn. Mag ik misschien ook een minimumloon van 15 euro in plaats van 1 euro per uur?
Roos:Ja, die wordt eigenlijk ongedocumenteerd gemaakt en rechtloos gemaakt. En kan dus ook uitgezet worden.
Roos:En ja, je kan dan vragen van, oh, alsjeblieft, deze persoon is ook echt heel zielig, mag die alsjeblieft asiel?
Roos:Dat kan, maar daarmee bevraag je eigenlijk nog niet het feit dat de Nederlandse overheid dus blijkbaar denkt dat het normaal is om mensen hun bestaansrecht af te pakken.
Roos:En in plaats van dus te vragen om verandering, willen wij eigenlijk gewoon vechten voor verandering en het afdwingen.
Roos:Bijvoorbeeld door deportaties onmogelijk te maken.
Emma:Ze zag de noodzaak voor systeemverandering voor het eerst toen ze nog werkte als hulpverlener aan de buitengrenzen van de Europese Unie.
Roos:Ik zag mezelf echt als hulpverlener, maar ik vond die rol ook heel frustrerend.
Roos:Zeker, ik werkte in Bosnië en mensen die we daar probeerden te helpen kregen heel veel te maken
Roos:met echt heel heftig grensgeweld of zelfs marteling, dus door Kroatische grenswachten.
Roos:Dat is dan de EU grens, Bosnië is niet EU. En dan stonden wij daar weer met onze warme maaltijd
Roos:en pleisters en verbandjes. En dat is heel belangrijk. Mensen moeten te eten hebben en hun wonden
Roos:moesten natuurlijk verzorgd worden, maar vervolgens gingen ze gewoon weer. En ik voelde me daar ook heel machteloos eigenlijk, want wat mensen eigenlijk nodig
Roos:hadden was dus een goede smokkelaar, haha. Of gewoon geen grensgeweld. Was op zich ook leuk geweest.
Roos:En daar is Migreat eigenlijk ook een beetje uit voortgekomen. Van, ja, het is niet genoeg om alleen maar hulp te bieden op het moment dat mensen structureel
Roos:gewoon Europa uitgeslagen worden. Dan moeten we ook daar iets aan doen. Dus ik noem mezelf nu zeker activist.
Emma:En voor mensen met een Nederlands paspoort of Europeanen in bredere zin, is in dit soort activisme nog wel een rol weggelegd.
Roos:Wat je ook kan vinden in de rapportages van de marechaussee, is dat deportaties binnen Europa en op vluchten met veel Nederlanders of Europeanen relatief
Roos:makkelijk verlopen. Maar dat deportaties waar veel mensen aan boord zijn die uit het land afkomstig zijn.
Roos:Best wel vaak heel lastig zijn. En ik denk dat dat ermee te maken heeft dat veel mensen... Ja, bijvoorbeeld een vlucht naar Nigeria.
Roos:Als daar veel mensen uit Nigeria op zitten... die hebben heel vaak zelf ook te maken gehad met het Nederlandse migratiebeleid.
Roos:Of die hebben misschien familieleden gehad die tijdelijk geen verblijfsvergunning hadden. Of die hebben misschien zelf ook een gevaarlijke reis gemaakt om Nederland te bereiken.
Roos:Dus die weten heel goed wat er aan de hand is. En dat een deportatie echt een hele heftige vorm van geweld is tegen iemand.
Roos:Dus het kan heel goed dat het lukt, ook als er niemand aan boord enig idee heeft waarom die persoon uitgezet wordt.
Roos:Ja, de vluchten naar West-Afrika en deels ook Noord-Afrika zijn dus echt gewoon berucht bij de marechaussee, haha.
Roos:Omdat er dan zoveel passagiers aan boord zijn die daar niet blij mee zijn. Dus daar zit wel echt een machtsmiddel.
Roos:Als maar echt meer mensen weten dat deportaties plaatsvinden, ze kunnen herkennen en weten wat ze eraan kunnen doen…
Roos:..ja, wordt natuurlijk dus de kans steeds groter dat er mensen aan boord zijn die in verzet gaan komen. En wordt het werk gewoon echt moeilijker voor de marechaussee.
Emma:Deze gegevens laten voor Roos zien dat er wel degelijk manieren zijn om het systeem uit te dagen.
Roos:Het voelt ook heel vaak alsof we heel machteloos zijn. En ik denk dat door met deze deportatie mee te gaan, maar ook te horen van mensen zelf die op wat voor manier dan ook een deportatie hebben stopgezet…
Roos:Uiteindelijk is zo'n marechaussee of zo'n heel deportatiesysteem ook weer afhankelijk van meewerking. Van passagiers, van de piloot, van het COA-personeel in het AZC
Roos:die de politie wijst waar de persoon gearresteerd moet worden. Dus er zijn allemaal best wel zwakke plekken in die schakel.
Roos:Van mensen die helemaal niet bewust kiezen om deportaties uit te voeren.
Roos:Maar die er op een bepaalde manier aan meewerken... en soms helemaal niet weten dat ze zich daartegen kunnen verzetten. En ik denk dat dat heel belangrijk is, dat
Roos:de staat lijkt heel sterk, maar is heel afhankelijk van heel veel
Roos:mensen en organisaties en instanties die maar meewerken en bang zijn om iets fout te doen, bang zijn om gearresteerd te worden,
Roos:bang zijn om boos gesprek met hun baas te moeten voeren. Maar uiteindelijk hebben
Roos:we wel ook allemaal heel veel macht. En is natuurlijk de kunst om in onszelf te geloven en om die macht echt
Roos:te gaan gebruiken.
Emma:Ik vroeg Roos om haar ideale wereld te beschrijven, waarin haar activisme niet meer nodig zou zijn.
Roos:Ik wil eigenlijk dat er een wereld is zonder grenzen voor mensen. En voor mij is dat ook een socialistische wereld.
Roos:Dus een wereld waarin in elk geval iedereen een huis heeft en toegang tot zorg en toegang
Roos:tot eten en onderwijs. Dus eigenlijk dat je gewoon kan leven. Dat is best, haha, best simpel!
Roos:En vervolgens zou iedereen zelf kunnen bepalen waar hij het gelukkigste is. Of waar hij wil studeren.
Roos:Of waar hij zichzelf kan ontplooien. Of waar zijn geliefden wonen. Dus eigenlijk in de basis zijn landen en grenzen een manier van onvrijheid en ongelijkheid.
Roos:En het afschaffen daarvan zou een manier zijn om al die grote waarden die zogenaamd iedereen onderschrijft.
Roos:Ook echt in de praktijk te brengen. Maar voor mij is vrijheid en gelijkheid dus ook dat de basis gegarandeerd is.
Roos:Dus vrijheid is niet een soort neoliberaal survival of the fittest. Vrijheid is dat je nooit bang hoeft te zijn of je het overleeft of dat je veilig bent.
Roos:En dat je van daaruit je dromen en je ambities waar kan maken.
Emma:Nou, ik zie dit dus al helemaal voor me. En wil je nou ook meehelpen om dit sneller te bereiken en Migreat steunen?
Emma:Dan kan dat via de link in de shownotes. Dit was het voor deze week. En volgende keer gaat het over vakbondssolidariteit voor Palestina.
Emma:Ik hoop dat je dan ook weer luistert.
Emma:Dit was Wie dan wel? Een onafhankelijke productie van mij, Emma Vogt. Met dank aan proefluisteraars Connor, Loes en Noa. En natuurlijk dank aan mijn ouders.
Emma:Illustraties door Lakku Platz. Tot de volgende!
